Het nieuwe conceptwetsvoorstel VBAR (wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden) biedt alles behalve duidelijkheid over de positie van de zelfstandige. Terwijl de wet juist op dat punt helderheid zou moeten verschaffen.
Daarom stuurden wij samen met brancheorganisaties Bovib, NBBU, ABU en VvDN een brief naar de Raad van State (RvS). Hierin uiten wij onze zorgen over de conceptwet. En dragen we ideeën aan ter verbetering.
Wat zijn onze bezwaren tegen de conceptwet? We zetten ze hieronder op een rij.
Geen duidelijkheid over de positie van de zelfstandige
Ten eerste doet de wet VBAR niet wat de wet moet doen, namelijk duidelijker maken of iemand als zzp’er ingehuurd mag worden voor een opdracht. “De elementen ‘werkinhoudelijke en organisatorische aansturing’ en ‘werken voor eigen rekening en risico’ zijn slechts een rangschikking van bestaande criteria uit jurisprudentie”, zegt Stef Witteveen, bestuurslid van de VvDN. “Het is moeilijk voor te stellen dat deze begrippen meer duidelijkheid bieden als ze zonder nadere duiding in de wet worden opgenomen.”
Cijfers schatting schijnzelfstandigen kloppen niet
Verder klopt de onderbouwing niet. Zo staat er in de Memorie van Toelichting dat er ongeveer 200.000 schijnzelfstandigen zijn in Nederland, maar die schatting is op basis van de proef met de webmodule. Dat is een digitale tool waarmee opdrachtgevers kunnen inschatten of ze voor een opdracht een zzp’er mogen inhuren.
“Maar het is statistisch onjuist om de gegevens uit deze proef direct door te vertalen naar de volledige zzp-populatie”, legt interim-voorzitter Saskia Kapper van Bovib uit. “De webmodule is slechts een paar duizend keer gebruikt en vooral door mensen die twijfelen. Met deze onnauwkeurige schatting voldoet het kabinet niet een van de belangrijkste vereisten van een nieuwe wet, namelijk kunnen aantonen welk probleem de wet opgelost.”
Grote negatieve gevolgen
Bovendien zijn de mogelijke negatieve gevolgen van de nieuwe wet groot. Er zijn minder zware middelen voorhanden om hetzelfde doel te bereiken. “De wetgever is verplicht om zich te houden aan de beginselen van proportionaliteit”, benadrukt Marco Bastian, directeur van de NBBU.
Het Handboek Loonheffingen is een goed middel om werkgevers en werkenden te helpen met de kwalificatie van de arbeidsrelatie. Afgelopen jaren is er veel veranderd, ook in de manier van werken van de Belastingdienst. Die besteedt nu meer tijd aan informeren, uitleggen en samenwerken. Als straks de handhaving weer wordt opgestart, kunnen we het effect zien.
‘’Veel zzp’ers kunnen hun werk niet meer uitvoeren’’
Verder maken wij ons zorgen over het feit dat werkgevers straks geen zzp’ers meer kunnen inzetten voor bijvoorbeeld tijdelijke vervanging tijdens ziekte of zwangerschapsverlof en interim-management. Dit gevolg staat niet in verhouding tot het proportionaliteitsbeginsel waaraan de wetgever zich heeft te houden.
Désirée Simons, voorzitter RIM: “Voor een probleem waarvan de omvang niet bekend is en waarin geen verschil gemaakt wordt tussen segmenten van zelfstandigen, wordt een wetsvoorstel gepresenteerd met forse impact. Heel veel ondernemers kunnen hierdoor hun werk niet meer uitvoeren als zelfstandigen. Zij verliezen keuzevrijheid over hun contractvorm.”
Tips voor verbetering
Wij doen als coalitie van brancheverenigingen in de brief aan de Raad van State ook aanbevelingen om het concept te verbeteren. In de toelichting bij de wet staat dat ‘het ondernemerschap van de werkende persoon niet centraal staat bij de beoordeling van een concrete arbeidsrelatie’. Het belangrijkst bij de beoordeling zijn het werk, de samenwerking binnen de organisatie en de risico’s, verantwoordelijkheden en investeringen van de zelfstandige voor deze specifieke opdracht. Pas als dat geen uitsluitsel geeft, wordt er naar de persoon gekeken.
Directeur Jurriën Koops van de ABU legt uit waarom dat anders moet: “Om tot een juiste kwalificatie van de arbeidsrelatie te komen, moeten de kenmerken van de persoon van de ondernemer ook een steviger plek krijgen. Vrijheid van ondernemerschap is een grondrecht dat een rol zou moeten spelen in deze afweging. Het kan bovendien een ander perspectief bieden om uit de impasse en onzekerheid te komen. Het wordt hiermee ook in meer gevallen mogelijk om duidelijkheid voorafgaand aan het begin van de opdracht te geven. En daar hebben opdrachtgevers, intermediairs en zelfstandigen grote behoefte aan.”
Wel goed aan de conceptwet: het rechtsvermoeden van werknemerschap
Ten slotte zijn wij wel enthousiast over het tweede deel van de wet, namelijk een rechtsvermoeden van werknemerschap als iemand voor minder dan 33 euro per uur werkt. Wij denken dat dit een gerichte manier is om veel kwetsbare zzp’ers te helpen hun recht te halen.
Wordt vervolgd …
We hopen de komende weken in gesprek te kunnen met Kamerleden en beleidsmedewerkers over de wet VBAR. Verder wachten we het advies van de RvS af. Op basis van die terugkoppeling kan de minister van Sociale Zaken het wetsvoorstel nog aanpassen, voordat hij het naar de Tweede Kamer stuurt.